Beth yw Gwarchodfa Biosffer?
Ardal lle mae pobl leol yn gweithio gyda bioamrywiaeth a’i defnydd cynaliadwy yw Gwarchodfa Fiosffer. Dynodir ardaloedd o’r fath gan UNESCO (Sefydliad Addysgol, Gwyddonol a Diwylliannol y Cenhedloedd Unedig).
Mae gwarchodfeydd biosffer yn ardaloedd ecosystemau tir a môr neu’n gyfuniad o’r ddau sy’n cael eu cydnabod yn rhyngwladol o fewn fframwaith rhaglen Dyn a’r Biosffer (MAB) UNESCO.
Maent yn cael eu henwebu gan lywodraethau cenedlaethol a rhaid iddynt gyrraedd tri nod:
Cadwraeth – yn gwarchod bywyd gwyllt, cynefinoedd a’r amgylchedd.
Datblygu – yn hybu economi a chymuned gynaliadwy;
Addysg – yn cefnogi ymchwil, yn monitro ac yn adeiladu rhwydweithiau byd-eang i rannu a dysgu.
Safleoedd rhagoraeth yw Gwarchodfeydd Biosffer i feithrin integreiddio cydgordiol pobl a natur ar gyfer datblygu cynaliadwy drwy gyfranogi, gwybodaeth, lles, gwerthoedd diwylliannol a gallu cymdeithas i ymdopi â newid, gan gyfrannu fel hyn i ‘Nodau Datblygu’r Mileniwm’.
Fideo UNESCO yn esbonio Biosfferau
Bioamrywiaeth a
Datblygu cynaliadwy
Mae gwarchodfeydd Biosffer wedi’u cynllunio i ddelio gydag un o’r cwestiynau pwysicaf sy’n wynebu’r Byd heddiw:
Sut allwn ni ailgymodi cadwraeth bioamrywiaeth ac adnoddau biolegol gyda’u defnydd cynaliadwy?
Mae Biosfferau UNESCO yn ysbrydoli cymunedau i gydweithio wrth greu dyfodol y gallwn ni i gyd fod yn falch ohono, gan gysylltu pobl â natur a threftadaeth ddiwylliannol wrth gryfhau economïau lleol.
Dylai pob gwarchodfa fiosffer gynnwys tair elfen:
Un neu ragor o ardaloedd craidd, sy’n safleoedd gwarchodedig at gadw amrywiaeth fiolegol, monitro ecosystemau, gwneud ymchwil ac at ddefnydd addysgol.
Parth clustogi a ddynodir yn glir o gwmpas neu’n agos i’r ardaloedd craidd ac sy’n cael ei ddefnyddio ar gyfer gweithgareddau sy’n gydnaws ag arferion ecolegol cadarn, gan gynnwys addysg amgylcheddol, hamdden, ecodwristiaeth ac ymchwil gymhwysol a sylfaenol.
Ardal bontio hyblyg, neu ardal gydweithredu, a all gynnwys amrywiaeth o weithgareddau amaethyddol, aneddiadau a sawl defnydd arall a lle mae cymunedau lleol, asiantaethau rheoli, gwyddonwyr, sefydliadau anllywodraethol, grwpiau diwylliannol, buddiannau economaidd a rhanddeiliaid eraill yn cydweithio i reoli a datblygu adnoddau’r ardal yn gynaliadwy.