Biosffer Dyfi UNESCO
Beth yw Biosffer?
Mae Biosfferau UNESCO yn ‘fannau dysgu ar gyfer datblygu cynaliadwy’, sy’n hyrwyddo a gweithio tuag at ddyfodol cadarnhaol trwy gysylltu pobl a natur. Maent yn safleoedd ar gyfer dysgu ac ymchwil, yn profi atebion lleol i heriau byd-eang, gan gynhyrchu profiad ac arloesedd ar gyfer dyfodol cynaliadwy.
Mae saith yn y DU a thros 700 o amgylch y byd, wedi’u rheoleiddio gan Raglen Byd-eang Dyn a’r Biosffer (MAB) UNESCO yn y meysydd hyn.
Mae ganddynt dair prif swyddogaeth:
• Cadwraeth: gwarchod bywyd gwyllt, cynefinoedd a'r amgylchedd.
• Datblygu – annog economi a chymuned gynaliadwy;
• Addysg – cefnogi ymchwil, monitro, ac adeiladu rhwydweithiau byd-eang i rannu a dysgu
Lle mae Biosffer Dyfi?
Mae Biosffer Dyfi ar arfordir canolbarth Cymru. Mae'n cynnwys holl ddalgylch afon Dyfi ac yn ymestyn ar hyd arfordir Bae Ceredigion cyn belled â Thywyn yn y gogledd ac Aberystwyth yn y de.
Mae ganddo ardal graidd o dair ardal warchodedig:
-
Cors Fochno, (ACA, SoDdGA) yw un o'r cyforgorsydd mawn gorau ym Mhrydain
-
Coed Cwm Einion - (ACA, SoDdGA) coetir llydanddail cymysg lled-naturiol hynafol (‘coedwig law Geltaidd’)
-
Pen Llŷn a’r Sarnau (ACA) ardal o fôr, arfordir ac aber sy’n cynnal ystod eang o wahanol gynefinoedd morol a bywyd gwyllt.
Mae ganddi ardal ffiniol lle mae natur yn cael ei hamddiffyn ond a ddefnyddir ar gyfer addysg, ymchwil a hamdden, ac ardal bontio lle mae’r rhan fwyaf o’r gweithgarwch economaidd yn digwydd, gan gynnwys twristiaeth, ffermio a hamdden.
Sut dechreuodd Biosffer Dyfi?
Dynodwyd rhan isaf Dyffryn Dyfi yn Biosffer am y tro cyntaf yn y 1970au, ond roedd newidiadau i reolau yn y 1990au yn golygu bod yn rhaid i safleoedd ailymgeisio dan feini prawf newydd. Ar ôl ymgynghori lleol helaeth, cofrestrwyd Biosffer Dyfi fel ardal lawer mwy ym mis Mehefin 2009.
Derbyniodd ei statws Biosffer oherwydd ei safleoedd cadwraeth natur pwysig, ei photensial i ddatblygu'r economi trwy dwristiaeth, bwyd a ffermio, a thechnoleg werdd, a phresenoldeb cymuned ddwyieithog fywiog sy'n weithgar mewn ymchwil, addysg a gwirfoddoli.
Yn 2019 pasiodd ei Adolygiad Cyfnodol deng mlynedd cyntaf a chafodd ei ehangu i gynnwys pum ardal cyngor cymuned arall.
Sut mae'n gweithio?
Mae Biosffer Dyfi yn cael ei reoli gan gwmni cyfyngedig nid-er-elw gyda dau aelod o staff rhan-amser a bwrdd cyfarwyddwyr. Caiff ei arwain gan bartneriaeth o sefydliadau ac unigolion lleol gan gynnwys cyrff cyhoeddus, grwpiau gwirfoddol ac unigolion.
Heblaw am rôl cydlynu'r cwmni a'r bartneriaeth, mae gwaith y Biosffer yn cael ei wneud gan grwpiau thematig gan gynnwys addysg, ymchwil ac iechyd awyr agored, ac mae nifer o brosiectau wedi'u cynnal o dan y bathodyn Biosffer.
Darllenwch am ein gweledigaeth ac amcanion